Lubecki (Drucki-Lubecki) Franciszek h. Druck (zm. 1806), poseł na sejmy, marszałek i kasztelan piński. Był synem Józefa, stolnika orszańskiego, i Wiktorii ze Skirmuntów. Pochodził z wywodzącego się od Rurykowiczów rodu kniaziów Druckich, których gałąź osiadła od schyłku XV w. w Lubczu w pow. łuckim na Wołyniu i od tej miejscowości przybrała nazwisko Lubeckich. Z końcem XVII w. Druccy-Lubeccy sprzedali Lubecz i główne ich siedziby ustaliły się na Polesiu w pow. pińskim (Pohost, Łunin). Zachowali też część «dynastycznych» dóbr w Orszańskiem i tradycyjnie piastowali powiatowe urzędy orszańskie. Pod względem posiadanych dóbr i znaczenia starożytny ród książęcy przez kilkaset lat nie wyrastał ponad poziom średniej szlachty ziemiańskiej. Dopiero L. drogą spadkobrania połączył w swym ręku wszystkie rozproszone dobra rodzinne. Złożyło się to na półmagnacką fortunę, której trzon stanowiło kilkanaście wsi w Pińskiem, skupionych wokół rezydencji w Pohoście i Łuninie, a którą L. poszerzył drogą ożenków. Osiągał intratę ok. 80 000 złp. rocznie. Stopniowo wysunął się na pierwsze miejsce w pińskim powiecie.
W r. 1764 jako poseł piński na sejm elekcyjny podpisał elekcję Stanisława Poniatowskiego. W r. 1765 został sędzią ziemskim, a w r. 1773 chorążym pow. pińskiego. Jako kandydat popierany przez króla i przez mającą swój głos na pińskim sejmiku rosyjską komendę, został posłem na sejm 1776. Kandydował, również «z woli dworu», na sejmiku poselskim 1780, ale wobec rozdwojenia tego burzliwego sejmiku wycofał się. Kiedy ustaliło się na Litwie współdziałanie partii dworskiej i radziwiłłowskiej, L. krzątał się wokół pińskich spraw powiatowych, uzgadniając je z Warszawą i Nieświeżem. W lutym 1782 został marszałkiem pow. pińskiego i w t. r. «wedle woli» Karola Radziwiłła i Stanisława Augusta posłował na sejm. W kwietniu 1784 sprzedał Potemkinowi zakordonowane w pierwszym rozbiorze dobra rodowe w Orszańskiem (tzw. hrabstwo lubawickie). Jeszcze po 20 latach L. zanotował roszczenia do nie wypłaconej przez Potemkina ani jego spadkobierców sumy 26 000 rubli, a więc faworyt imperatorowej kupował na kredyt. Tradycja rodzinna (na którą powołuje się Smolka) łączyła z tą transakcją dalszą decyzję L-ego, który w r. 1785 oddał swych młodszych synów (Franciszka Ksawerego i Hieronima) do korpusu kadetów w Petersburgu. Był to krok, który w znacznym stopniu zdeterminował późniejszą karierę «księcia ministra». W czasie litewskiej podróży Stanisława Augusta przed sejmem grodzieńskim 1784 L., na czele urzędników powiatowych, witał króla «wyborną mową» w Pińsku i po magnacku gościł go w Pohoście (9–10 IX). Wkrótce potem otrzymał Order Św. Stanisława (12 II 1785). Na sejm 1786 zatroszczył się o wybór z pow. pińskiego posłów «króla nieodstępnych», a równocześnie «prawdziwych przyjaciół» Radziwiłła. Na sejmiku poselskim 1788 L., wraz z drugim matadorem powiatowym, a swym bliskim przyjacielem chorążym pińskim Ignacym Kurzenieckim, ulegli życzeniu króla i wycofali swoich kandydatów, aby przeprowadzić elekcję wg «układu» hetmana M. Ogińskiego.
Owdowiawszy (ok. 1785), L. ożenił się w r. 1787 z Teresą Strutyńską, dziedziczką emfiteutycznych starostw sejwejskiego i wiażańskiego w pow. grodzieńskim oraz różnych wsi w pow. brasławskim i wiłkomirskim. Wraz z tym pokaźnym posagiem L. przejął proces, który jego teściowa Róża z Platerów Strutyńska prowadziła ze swym drugim zięciem Mikołajem Manuzzi, star. opeskim. Był to głośny spór majątkowy, w którym na rzecz Manuzziego interweniował poseł pruski w Warszawie Luchesini (1789) i który zakończono kompromisem za wstawiennictwem króla (1790). W czasie Sejmu Czteroletniego L. stał na pozycji powiatowego regalisty, wielbił Konstytucję 3 maja i przymawiał się o miejsce w senacie. W styczniu 1792 otrzymał Order Orła Białego. W czasie kampanii 1792 r. bagna i lasy poleskie stanowiły lukę między armią litewską i koronną. W obawie, że Rosjanie mogą się tędy przedostać, aby zajść od tyłu Judyckiego lub Poniatowskiego, król polecał L-emu, Kurzenieckiemu i M. Butrymowiczowi, aby zorganizowali obywatelską obronę pow. pińskiego. Po bitwie pod Mirem na Polesiu zapanował popłoch. Brak wiadomości o postawie L-ego w czasie rządów targowickich. Kiedy konfederacja w styczniu 1793 podniosła litewskich marszałków powiatowych do godności kasztelanów, L. został pierwszym (i ostatnim) kasztelanem pińskim (przywilej królewski otrzymał 26 XI 1793). W czasie powstania 1794 r. L., lub któryś z jego synów, znajdował się w Warszawie. Stosownie do ukazu carskiego starał się powrócić do swych dóbr litewskich, ale Rada Najwyższa Narodowa 18 VI 1794 odpowiedziała odmownie i z naganą na memoriał «obywatela księcia Lubeckiego».
Po trzecim rozbiorze L. przeniósł się do emfiteutycznych starostw swojej drugiej żony, które znalazły się w części pow. grodzieńskiego przyłączonej do Prus. W r. 1798 uzyskał od króla pruskiego zatwierdzenie tytułu książęcego, starostwa zostały jednak przejęte przez skarb pruski, z którym Lubeccy toczyli zawiły proces o należne sumy. Pozostawiając dobra pińskie starszym synom, L. w r. 1799 nabył od Sapiehów Czerlonę w pow. grodzieńskim, gdzie spędził ostatnie lata życia w towarzystwie trzeciego syna, Ksawerego. Był akcjonariuszem Kantoru Manufaktur Grodzieńskich.
L. w swej działalności publicznej nie wyszedł poza rolę powiatowego dygnitarza, podniósł jednak majątkową i społeczną pozycję rodziny. Nosił się po polsku, o czym świadczy kontuszowy portret z wyeksponowaną mitrą książęcą. Ufundował cerkiew unicką w Pohoście (1769) i wybudował murowany kościół w Łuninie (1794). Zmarł w Czerlonie z początkiem 1806 r., przeżywszy drugą żonę, bezpotomną Teresę Strutyńską (zm. 13 I 1804), której majątek i procesy przeszły na męża i jego dzieci z pierwszego małżeństwa z Genowefą Olizarówną (ślub w r. 1767). Z małżeństwa tego L. pozostawił 4 synów: Onufrego, Karola, Franciszka Ksawerego (zob.) i Hieronima, oraz 4 córki: Annę, za Józefem Strutyńskim, Józefę, za Wojciechem Pusłowskim, Teresę, za Józefem Scipio del Campo, i Teklę, za Józefem Szczyttem. Poza Ksawerym, synowie nie wyróżnili się, sprawując kolejno urząd marszałków szlachty pow. pińskiego (Onufry w l. 1799–1802, Karol w l. 1802–11, Hieronim w l. 1817–23). L. pozostawił w spadku rozległe dobra oraz 58 000 dukatów długów i 80 000 dukatów wierzytelności. Sprawy majątkowe były skomplikowane, ale wśród potomstwa L-ego nie zabrakło «spekulacyjnych głów». Z biegłości w tej materii słynęły Teresa Scipionowa i Józefa Pusłowska, której mąż Wojciech miał wybitny talent do interesów i dorobił się wielkiego majątku. Przy boku starszych sióstr i znacznie starszego szwagra Pusłowskiego praktykował przyszły minister skarbu.
Fot. portretu w B. Czart. (Arch. Szczuczyńskie Druckich-Lubeckich, 85); – Słow. Geogr., (Łunin, Pohost, Sejwy); Boniecki; Żychliński, XXI, XXIV; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Łoza S., Historia Orderu Orła Białego, W. 1922; Michalski J., Sejmiki poselskie 1788, „Przegl. Hist.” T. 51: 1960 s. 362; Mościcki, Gen. Jasiński; Smoleński W., Konfederacja targowicka, Kr. 1903; Smolka S., Polityka Lubeckiego przed powstaniem listopadowym, Kr. 1907 I; – Akty powstania Kościuszki, I; Diariusz sejmu… 1776, W. 1776; Diariusz sejmu… 1782, W. 1782; Puzynina G., W Wilnie i dworach litewskich, Wil. 1928 s. 35; Stanisław August i książę Józef Poniatowski w świetle własnej korespondencji, Wyd. B. Dembiński, Lw. 1904; Vol. leg., VII 293; – „Gaz. Warsz.” 1784 nr 79, 80 (suplementy); – AGAD: Arch. Radziwiłłowskie V/183 nr 8626, Zbiór Popielów 114; B. Czart.: Arch. Szczuczyńskie Druckich-Lubeckich 52, 54, 55, 66 oraz rkp. 728, 732.
Emanuel Rostworowski